35. Śladami "Translatio Jacobeo" część 2

Po zakończeniu morskiej części "Translatio Jacobeo", czyli przeniesienia ciała świętego Jakuba z Palestyny do Galicji, zanim nastąpiło pochowanie ciała Apostoła, Teodor i Anastazy na polecenie królowej Lupy (Luparii) musieli odbyć długą podróż z Ira Flavia do miasta Dugium znajdującego się na przylądku Promontorium Nerium, o którym Rzymianie mówili, że jest to Finis Terrae, czyli Koniec Świata, a który obecnie nazywa się Cabo Finisterra. Rezydował tam rzymski namiestnik Regulus od którego mieli otrzymać zgodę i wskazanie miejsca na pochówek Apostoła Jakuba.

Droga na Finis Terrae

Opowieść o wędrówce uczniów świętego Jakuba, Teodora i Anastazego, powstała na podstawie średniowiecznych tekstów pochodzących z „Listu papieża Leona”, „Złotej Legendy” Jakuba de Voragina, „CodexU Calixtinus” i legend miasta Negreira.

Trzy miejsca upamiętniające ich wędrówkę na Finis Terrae i szczęśliwy stamtąd powrót znajdują się przy trasie Camino Finisterra:

- San Martiño de Duio (5), wioska znajdująca się w miejscu starożytnego Dugium, gdzie mieszkał kapłan-gubernator rzymski Regulus,

- Cee (6), dawny port rzymski Mararia, w którym Teodor i Anastazy schronili się przed ścigającymi ich żołnierzami Regulusa,

- Ponte Maceira (7) w gminie Negreira, na którym wydarzyło się cudowne ocalenie uczniów świętego Jakuba – Teodora i Anastazego.

Camino Finisterre, 5 - San Martino de Duio, 6 - Cee, 7 - Ponte Maceira

San Martino de Duio

„Wysłani przez królową Lupę uczniowie podążyli do króla [Regulusa], śmiało weszli przed jego oblicze i prosili go,  aby im dał miejsce dla pochowania [Apostoła Jakuba]. Król jednak, skoro tylko usłyszał ich mowę, nie tylko że nie zgodził się na to o co oni prosili, ale kazał ich wsadzić do więzienia, by potem zabić; bowiem był poganinem i pamiętał, że Jakub zburzył jego świątynię. Ale gdy była noc, anioł naszego Pana otworzył więzienie przez niewidzialne drzwi i uciekli sprzed oblicza Regulusa, nie doznawszy jakiejkolwiek szkody, i powrócili drogą, którą byli przyszli.”

Cud uratowania Teodora i Anastazego, Padwa bazylika św. Antoniego, Jacopo Avanzi 1370 r.

Wioska San Martińo de Duio położona jest w obniżeniu między przylądkiem Cabo Finisterre a resztą lądu, w miejscu nieistniejącego już starożytnego miasta i portu Cidade de Dugium, złożonego przez Celtyckie plemię Nerios. Z Dugium prowadziła droga do świątyni Ara Solis  położonej na szczycie Monte Facho. Według tradycji średniowiecznej w tym miejscu przebywał legat Rzymu, do którego skierowali się uczniowie Apostoła, by prosić go zezwolenie na pochowanie świętego Jakuba Apostoła. Miasto zniszczone zostało przez katastrofalne tsunami najprawdopodobniej w pierwszych wiekach naszej ery, lub podczas najazdu Wizygotów na przełomie V/VI w.

Widok z Monte Facho na Finistarre, Lagosteira i San Martińo de Duio 

Legenda przypisuje zniszczenie miasta klątwie rzuconej przez Jakuba Apostoła, który po przybyciu na półwysep Iberyjski bezskutecznie prowadził tutaj ewangelizacje mieszkańców.  Kataklizm zniszczył później miasto a ocalały tylko dwa woły, które długo pływały w zatoce aż w końcu utonęły zmieniając się w dwie wyspy Os Bois de Gures niedaleko miejscowości Cee.

Angielski pisarz i podróżnik George Borrow, który na zlecenie Towarzystwa Biblijnego podróżował po Hiszpanii, w wydanej w 1843 roku książce „Biblia w Hiszpanii” pisał, że wśród ludzi mieszkających na Cabo Finisterra żywa jest wciąż tradycja dawnego "ogromnego miasta handlowego Duio, na Loca Marmaris, gdzie teraz leżą wraki statków, a dokąd prowadziła droga na koniec znanego świata do Ara Solis, miejsca kultu Słońca”

Badania geologiczne i archeologiczne, które dokonały w miejscu domniemanej lokalizacji miasta odkrycia wielu starożytnych artefaktów, takich jak narzędzia i ceramika, częściowo potwierdzają legendy o tym mieście.

Historyk i archeolog, ksiądz Antonio Lopez Ferreiro w „Historii Świętego Kościoła Apostolsko-Metropolitalnego w Santiago de Compostela” napisanej na przełomie XIX i XX wieku, w której zebrał i przeanalizował wszystkie dostępne dokumenty i legendy, opisuje lokalizację Dugium blisko Langosteira, między wioskami San Vicente i San Martino de Duio, nie daleko od Corcubión i definiuje ją jako "miasto nadmorskie na północ od przylądka Finisterre, dziś niemal całkowicie pokryte przez morze, ale którego pewne oznaki nadal są na tym terenie i nadal zachowują starą nazwę. "

W tej współczesnej wiosce, poza nazwą Duio, ślady materialne dawnej przeszłości tego regionu całkowicie zatarły się. Jedynym historycznym obiektem jest osiemnastowieczny barokowy kościół parafialny San Martino de Duio, jednonawowy, z charakterystyczną galicyjską dzwonnicą na frontowej elewacji.

iglesia San Martińo de Duio 

Cee

„Król zaś, kiedy dowiedział się, że uciekli, bardzo się rozgniewał i natychmiast udał się za nimi w pościg z dużą liczbą żołnierzy, aż do rzeki Zara, do portu zwanego Mararia, gdyż pragnął ich zabić. Było zaś tam źródło obudowane od dawnych czasów i potężna krypta murowana z wielkich kamieni. Weszli do niej uczniowie Apostoła, lecz niedługo w niej przebywali, a widząc w oddali żołnierzy szybko stamtąd odeszli. Żołnierze jednak, skoro przybyli do tego źródła, weszli tam wszyscy. Spodobało się jednak Bogu i Apostołowi Jakubowi, by krypta zawaliła się i nie został [przy życiu] nikt, i więcej ich już nie widziano.”

Cee to miasto liczące około 10 tysięcy mieszkańców położone przy drodze na przylądek Fisterra. Legenda „Translatio Jacobeo” przypisuje temu miejscu lokalizację starożytnego portu Mararia, w którym, jak podaje średniowieczny „List papieża Leona”, w kamiennej cysternie Teodor i Anastazy szukali schronienia przed ścigającymi ich żołnierzami rzymskimi.

Istniało już przed przybyciem tutaj Rzymian, założone przez celtyckie plemię Nerian, którzy na wzgórzach otaczających zatokę i port wybudowali kilka kamiennych castros. Ślady ich istnienia widoczne są na wzgórzu Son, Mount Castro w Lires, Los Castros w Bermún-Pereiriña i Los Castros w Vilar de Toba.

Wielokrotne najazdy na wybrzeża galicyjskie w pierwszym tysiącleciu, oraz brak większego zainteresowania żeglugą przez przybyłych na Półwysep Iberyjski Swebów, a potem Wizygotów, doprowadził do upadku większości dawnych rzymskich portów, w tym także Mararia.

W średniowieczu, około XII wieku, dzięki obecności tam archidiakona pochodzącego z książęcego rodu Trastamara, z małej rolniczej wioski ponownie powstało miasto i port. Z tego okresu zachował się romański kościół San Adrian de Toba i gotycki Santa Maria da Xunqueira. Od XV wieku przez kilka następnych stuleci Cee było centrum polowania na wieloryby. Miasto zachowało historyczne centrum zabudowane wzdłuż wąskich uliczek kamiennymi domami z wewnętrznymi dziedzińcami. Architekturę sakralną z tego okresu reprezentuje kościół San Xulián da Pereiriña z XVI wieku, oraz kościoły Santiago de Ameixenda, Santa Eulalia i San Estevo zbudowane w XVIII wieku. Z tego wieku pochodzą też Pazo de Coton będący dobrym przykładem galicyjskiego baroku, oraz Castillo del Principe w Ameixenda, który wraz z zamkiem Cardeal, broniły zatokę i miasto przed atakami piratów.

Cee, widok na Ria Carcubión

Ponte Maceira

„A dwaj uczniowie byli dalej ścigani, ale oni przeszli przez most nad Tamara [rio Tambre]  a most zawalił się kiedy żołnierze tam weszli i utonęli, a byli już blisko uczniów. A kiedy Regulus usłyszał co się stało, żałował tego, co zrobił dla siebie i dla swego ludu, więc posłał za nimi, prosząc ich, aby wrócili i aby mógł stać takim, jak oni sami. Więc wrócili i nawrócili mieszkańców tego miasta na wiarę Bożą.”

Cud na Ponte Maceira, Muzeum Katedralne w Santiago de Compostela

Kamienny most, nazywany też Ponte Vella, zbudowany na rzece Tambre we wsi o tej samej nazwie, w gminie Negreira (rzymska Nicraria) na 17 kilometrze trasy Camino Finisterre. Średniowieczny pięciołukowy most, przebudowany z wcześniejszego rzymskiego, o szerokości około 3 m.

Negreira, herb miasta

Codex Calixtinus w rozdziale I Księgi III, który opisuje zdarzenie zawalenia się mostu pod żołnierzami i prześladowcami ścigającymi Teodora i Anastazego, uczniów Apostoła Jakuba, nie podaje miejsca tego zdarzenia. Pielgrzymkowa „Tradycja Hiszpańska” umiejscawia to zdarzenie na Ponte Maceira.  Legenda, która mówi o tym cudownym ocaleniu uczniów św. Jakuba na tym moście, który rozpadł się pod ścigającymi ich żołnierzami rzymskimi, znalazła odzwierciedlenie w przyjętej w 1866 roku nowej tarczy herbowej miasta Negreira.

Most osadzony na solidnym podłożu skalnym przetrwał potem wiele stuleci. Przetrwał również wielką bitwę opisaną w „Historii Compostelana”, jaką stoczył tutaj na początku XII wieku biskup Composteli Diego Gelmirez ze zbuntowaną szlachtą pod wodzą Pedro Froilaz, plenipotenta młodocianego króla. Most uszkodzony został dopiero podczas wielkiej powodzi w 1987 roku, po której został pieczołowicie zrekonstruowany.

Ponte Maceira, most na rio Tambre