„W tym czasie [po śmierci św. Szczepana]
z objawienia Bożego, błogosławiony Jakub, brat Jana a syn Zebedeusza, otrzymał
od Chrystusa polecenie, by udał się do Hiszpanii, by tam głosić słowo Boże. Na
to on poszedł natychmiast do Dziewicy, ucałował Jej ręce i z nabożnymi łzami
poprosił o Jej błogosławieństwo. Na to rzekła doń Dziewica:
"Idź, synu, wypełnij nakaz twojego
Mistrza. Przez Niego jednak proszę cię, abyś w tym miejscu Hiszpanii, w którym
największą ilość mieszkańców nawrócisz do wiary [w Chrystusa], tam zbudował
Kościół na moją pamiątkę, jak ci to nakażę".
Wyruszył więc Jakub z Jerozolimy i udał
się do Hiszpanii, głosząc [naukę Bożą]. Stamtąd, przechodząc przez Asturię,
doszedł do miasta Oviedo, gdzie jednak nawrócił [na wiarę Chrystusową] tylko
jednego człowieka . Wszedł następnie do Galicji, gdzie przemawiał w mieście
Padrón. Dalej powędrował do Kastylii, która nazywa się Wielką Hiszpanią, a
stamtąd do Małej Hiszpanii, która nazywa się Aragonia, do krainy zwanej
Celtiberią, w której leży miasto Saragossa (Caesaraugusta).”
To fragment najprawdopodobniej
najstarszej, powstałej około VI wieku, łacińskiej legendy „Historia objawienia
się Bogurodzicy błogosławionemu Jakubowi na kolumnie, gdy głosił (naukę Chrystusa)
w okolicach Saragossy”, która opisuje misję świętego Jakuba w Hiszpanii. Tekst tej łacińskiej legendy,
umieszczony w Breviarium Apostolorum, nie wzbudził większego zainteresowania i legenda
ta nie rozwijała się dalej. Dopiero po odkryciu na początku IX wieku grobu
Apostoła powstaje najpierw wielowątkowa legenda „translatio”, czyli o przeniesieniu i pochowaniu świętego Jakuba, a opowieści o jego pobycie na
Półwyspie Iberyjskim i w miejscach, w których przebywał zaczęły tworzyć się
dopiero wraz z rozwojem ruchu pielgrzymkowego.
Misja ewangelizacyjna świętego Jakuba
Jak mogła wyglądać wędrówka misyjna świętego
Jakuba ? Na podstawie wspomnianej już legendy z Breviarum Apostolorum,
późniejszych legend hiszpańskich i tradycji zapisanych w rycie mozarabskim, można
ułożyć dość logicznie przebiegająca trasę.
Drogę z Palestyny na Półwysep Iberyjski
Jakub Starszy Apostoł odbył drogą morską, zatrzymując się po drodze w Rzymie.
Tam, podczas spotkania z Apostołami Piotrem i Pawłem wyświęconych zostaje siedmiu
mężów apostolskich, którzy towarzyszą Jakubowi w misji ewangelizacyjnej. Nie
znany jest port w którym wysiedli oni na ląd, ale tradycja pobytu w dzisiejszym
Padron wskazuje z dużym prawdopodobieństwem na rzymski port Glandimirum przy
ujściu rzeki Ulla. Dalsza droga, już piesza, przebiegała przez Santiaguiño do Monte, Cabo
Finisterra ( rzymskie Promontorium Nerium lub Finis Terrae), Duio (starożytne
Dugium), Punta da Barca ou de Xavina w Muxia, Oviedo (Lucus
Asturum) do Sarragossy (Caesaraugusta). Z Sarragossy dalej pieszo ruszył z powrotem do
Palestyny, a towarzyszący mu do tej pory mężowie apostolscy pozostali
kontynuując na Półwyspie Iberyjskim misje ewangelizacyjną.
 |
| Hispania Tarraconensis w I wieku naszej ery. 1 - Pontecesures (Glandimirum), 2 - Santiguińo do Monte, 3 - Cabo Finisterra, 4 - Muxia, 5 - Oviedo (Lucus Asturum), 6 - Saragossa (Cesaraaugusta) |
Dwie popularne drogi pielgrzymkowe:
Camino Portugues i Camino Finisterre prowadzą przez pięć miejsc, w których
legendy i tradycja hiszpańska opowiadają o misji ewangelizacyjnej świętego
Jakuba na Półwyspie Iberyjskim. Są to Pontecesures, Santiaguiño do Monte w
Padron, Cabo Finisterre, Duio, Muxia. Dwa pozostałe znajdują się w znacznej
odległości od Santaigo de Compostela: Oviedo na początku Camino Primitivo,
Saragossa na Camino del Ebro .
Puentecesures – Glandimirum
Miejscowość
w Galicji nad rzeką Ulla, powyżej ujścia
rzeki Sar, kilka kilometrów na południe od miejscowości Padron. W starożytności
port Gladimirum, wymieniany przez Ptolomeusza w Hispania Tarraconnaise,
powstały przy rzymskiej Via XX łączącej
Brigantium (Braga) z Astorica Augusta (Astorga). Śladem jej prowadzi dzisiaj
droga krajowa N550 łącząca Vigo z A Coruña i trasa Camino Portugues, przechodząca nad rzeką Ulla mostem powstałym w miejscu dawnego, kamiennego mostu rzymskiego,
który zamykał Portus Roman (portu rzymski). Do tego portu najprawdopodobniej
przypłynął Apostoł Jakub wraz ze swoimi towarzyszami – siedmioma mężami
apostolskimi – i stąd rozpoczął wędrówkę przez Półwysep Iberyjski. Do tego
portu też, jak głosi tradycja hiszpańska, kilka lat później przywiezione zostało
ciało świętego Jakuba Starszego, skąd małą łodzią lub tratwą, rzeką Sar zostało
przetransportowane do dzisiejszego Padron.
Port w
okresie średniowiecza nazwany został Port Compostela, za sprawą biskupa
Gelmireza, który go rozbudował dla potrzeb zaopatrzenia szybko rozwijającego się
Santiago de Compostela oraz przypływających drogą morska pielgrzymów. Przy porcie powstała stocznia, w której
skonstruowano trzy okręty wyposażone w artylerię, a nad Ria Arousa, do której
uchodzi rzeka Ulla wybudowano kamienne fortyfikacje (Torres de Oeste), dla zabezpieczenia przed napadami Normanów i piratów berberyjskich
organizujących łupieżcze wyprawy wzdłuż wybrzeży Atlantyku. Port na rzece Ulla
działał nieprzerwanie aż do lat 60-tych XX wieku u zbiegu z rzeką Sar, kiedy
zaniechano stałego pogłębiania koryta rzeki. W latach 80-tych rozebrano
urządzenia portowe.
 |
| Pontecesures, rzeka Ulla, miejsce dawnego portu. |
Starożytny
most zniszczony podczas najazdu Wizygotów, odbudowany został przez
Abderramána (Abd El-Rahman I) w połowie VIII wieku. Ponownie przebudowany w
XII wieku przez arcybiskupa Composteli Gelmireza. Obecny
kształt most otrzymał po przebudowie istniejącej przeprawy, w XVIII wieku.
 |
| Pontecesures, most na rzeką Ulla |
Santiaguiño do Monte
Miejsce o
powierzchni około 0,5 hektara na zboczu Monte de San Gregorio nad miastem Padron,
po drugiej stronie rzeki Sar, to najważniejsze, po katedrze w Santiago de
Compostela, miejsce kultu świętego Jakuba w Hiszpanii. Według najstarszych
tradycji jakubowych w tym miejscu, na skalistym wzniesieniu święty Jakub
Starszy Apostoł modlił się, głosił dobrą nowinę wśród tutejszych pogan i
sprawował Eucharystię.
 |
| św. Jakub naucza na Santiaguińo do Monte, płaskorzeźba w kamieniu kościół św. Jakuba w Padron, |
W tym czasie nie było jeszcze miejscowości Padron, a tereny
te należały do rzymskiego miasta Iria Flavia, położonego kilka kilometrów na
północny – wschód. W starożytności rzeka Sar była do tego miejsca żeglowna, a
na nabrzeżu znajdowały się niewielkie urządzenia portowe. W opowieściach
tradycji hiszpańskiej, powstałych po odkryciu grobu św. Jakuba, port ten został
upamiętniony jako miejsce przycumowania łodzi z ciałem Apostoła około 44
roku, skąd rozpoczęło się, pełne nieoczekiwanych i cudownych zdarzeń
przeniesienie doczesnych szczątków świętego Jakuba do rzymskiej nekropolii koło
Assegonii.
Średniowieczni
pielgrzymi, po nawiedzeniu katedry w Composteli, wędrowali jeszcze do tego
miejsca, chcąc modlić się w miejscu uświęconym pobytem świętego Jakuba, nadając nowo powstałej osadzie położonej u podnóża Monte de San
Gregorio nazwę Padron, od kamiennego pachołka portowego (pedrón), do którego redług tradycji przycumowano łódź ciałem swietego Jakuba. W XIV wieku pielgrzymująca
do Composteli królowa Portugalii modliła się na kamieniach upamiętniających
świętego Jakuba. Podróżując w latach 1465–1467
Baron Leo von Rozmithal, szwagier króla Czech, opisuje pobyt w
Santiaguiño: „ Kto w duchu modlitwy wchodzi do tej jaskini [obecnie
podziemie ermita Santiago] osiąga przebaczenie wielu grzechów. Wszedłem do
niego z Buriano, Kmeskio i jego bratem, Petipescencio Mirosio i Juanem
Zehrowuense; kiedy wszedł, zadusił się i ledwo mogliśmy go wyciągnąć,
ponieważ dziura, przez którą wszedł, była bardzo wąska, więc Pan, który również
chciał wejść, porzucił swój zamiar na czas. "
Tradycyjnym
dojściem na Santiaguiño jest droga składająca się ze stu trzydziestu dwóch
kamiennych stopni zbudowanych wraz z kamiennymi murami około 1900 r. przez Padronés Don José María
Vidal Cepeda, które zaczynają się po prawej stronie po przejściu mostu a rzece
Sar przez most od kościoła Santiago. Przy drodze znajduje się kilka
oznaczeń rzymskimi cyframi, które w przeszłości oznaczały stacje Via Crucis (Drogi
Krzyżowej)
 |
| Padron, początyek schodów na Santiguińo do Monte |
Główne
elementy w Santiaguiño do Monte, jakie nawiedzają pielgrzymi, to ermita
Santiago, w którego podziemiach zachowała się jaskinia będąca schronieniem
świętego Jakuba, źródło bijące poniżej pustelni, dom pustelnika, a na końcu
polany skaliste wzniesienie z krzyżem i figurą świętego Jakuba, oraz duży
kamień, który według tradycji był łożem Apostoła. Z polany, na której znajdują
się te obiekty, roztacza się widok na miast i jego otoczenie.
Ermita
Santiago
Niewielki
budynek o powierzchni około 40 m2, zbudowany z granitowych bloków, o
którym pierwsze informacje pochodzą z XV wieku. Został przebudowany w XIX wieku przez
kardynała Composteli Martína de Herrera i odnowiony w 1960 roku. Na ścianie
wschodniej znajduje się tarcza herbowa arcybiskupa Rodrigo de Luna (1449-1460), oraz
płaskorzeźba przedstawiająca chrzest królowej Lupy. Wewnątrz znajduje się
rzeźba świętego Jakuba, której palce są wytarte dotykami pielgrzymów.
Kaplica otwarta jest w święto Santiaguiño,
25 lipca. Zachował się nagrobek kanonika Gregorio, pierwszego budowniczego
świątyni, od imienia którego góra zaczęła być nazywana Monte San Gregorio. Obok
znajduje się niewielki Dom Pustelnika, który, wielokrotnie przebudowywany, zatracił dawne cechy architektoniczne.
 |
| Santiaguiño do Monte, kaplica świętego Jakuba i Dom Pustelnika |
Źródło
Z
kamiennej ściany poniżej kaplicy wypływa woda do dużej kamiennej misy. Legenda
opowiada, że woda wypłynęła z głębi jaskini dzięki cudowi świętego Jakuba, aby
ugasić pragnienie zebranych ludzi. Chrzcił nią także tych, którzy nawrócili się
na wiarę Chrystusa. Kilka opowieści pielgrzymów wychwala jakość wody. Ambrosio de Morales określa
ją jako „najzimniejszą i najdelikatniejszą, jaką widziałem w Galicji”, a baron Leo
de Rozmithal określa ją jako „ słodką i miękką wodę ”. Od XV wieku rytuał picia tej
wody, a także oblucji, uważany jest za przebaczenie grzechów, Obecnie obrzęd ten
kultywowany jest podczas fiesty Santiaguiño, oraz w przeddzień San
Juan.
Za
kamienną ścianą, z której wypływa woda znajduje się jaskinia ze źródłem, do
której wejście zostało zamurowane. Tradycja ludowa mówi, że w niej święty Jakub i
jego uczniowie znaleźli schronienie przed nękającymi ich ludźmi.
 |
| Santiaguiño do Monte, źródło świętego Jakuba |
Cypel
Apostoła
Skalne
wzniesienie, składające się z dziesięciu dużych kamieni uważane jest jako miejsce, w
którym nauczał Apostoł.
Na głazach znajduje się rzeźba przedstawiająca świętego Jakuba podczas
głoszenia dobrej nowiny i krzyż z XVII wieku. Pomiędzy kamieniami są
trzy szczeliny: Piekło, Czyściec i Niebo. Ich opis podaje Ambrosio de Morales w
1572 roku: „pielgrzymi odwiedzając to miejsce jako główną część swoich
pielgrzymek, wchodzą na kolana po schodach wykopanych w skale i modląc się w każdym
z nich i przechodzą przez te dwie dziury i trzecia, która jest trochę niższa. I
to są dziury, o których zwykli ludzie z pobożną prostotą powszechnie mówią, że
muszą je przebyć za życia lub po śmierci ".
Łoże Apostoła.
Kamień w
pobliżu skalistego wzniesienia, który tradycja określa jako
miejsce odpoczynku świętego Jakuba, nazwane Łożem Świętego. Legenda o Santiaguiño
przekazuje, że pewnego razu, dawno temu, „kamieniarz z Extramundi chciał go
zabrać i wtedy zobaczył dwóch mężczyzn, którzy powiedzieli do niego: Co
robisz? Czy nie widzisz, że wyrywasz Łoże Świętego! Kamieniarz odpowiedział,
że to wszystko bajka, a Apostoł nigdy
tam nie spał. Po tych słowach upadł na ziemię i zabrano go do domu, gdzie umarł,
nie bez uprzedniego poproszenia Świętego o przebaczenie po przyznaniu się, że
popełnił zbezczeszczenie. ”
Pielgrzymka
do Santiaguiño
Fiesta 24
i 25 lipca odbywa się na Santiaguiño do Monte, wokół kaplicy świętego Jakuba. 25
lipca w godzinach porannych z kościoła świętego Jakuba w Padron wyrusza pielgrzymka
na Santiaguiño, z figurą Santiago, nazywaną Parrandeiro, niesiony
na ramionach mieszkańców. Procesję kończy msza w kaplicy na Santiaguiño de Monte, po
której pielgrzymi myją się wodą ze źródełka, a potem urządzają na polanie
piknik.
Cabo Finisterre
(gal. Cabo
Fisterra). Przylądek na galicyjskim wybrzeżu Atlantyku pomiędzy wybrzeżem
Costa del Morte na północ i Rias Baixas na południe. Przylądek oddzielony jest od reszty lądu
wąskim obniżeniem, na którym znajduje się miasto Finisterre, oraz dwie plaże:
- Playa
Langosteira, długa plaża w zatoce na
północ od miasta
- Playa
Mar de Fora po zachodniej stronie z piaszczystymi wydmami.
Między
plażami znajdowało się starożytne miasto i port Dugium (dzisiejsze Sam Martin
de Duio) zniszczone około VI wieku.
Przylądek
tworzy grzbiet zwany Monte Facho, składający się z kilku wzniesień z skałami nazwanymi Piedras Santas (Święte Skały) Na wschód
od grzbietu Monte Facho oddzielone niewielkim obniżeniem znajduje się Monte de
San Guillermo 222 m
n.p.m., na szczycie którego znajdują się ruiny ermita San Guillermo. U podnóża Monte San Guillermo, przy drodze na latarni morskiej znajduje się źródło, z
którego jak mówi legenda wodę brał święty Jakub.
Brzegi
przylądka są skaliste i niedostępne, z wieloma podwodnymi skałami. W
niewielkiej odległości na zachód od przylądka z wód Atlantyku wystaje skała
Centolo, która w czasach celtyckich była elementem istniejącej tutaj świątyni
Ara Solis, miejsce pogańskiego kultu słońca.
W grzbiecie Monte Facho znajdują się dwie grupy skał:
- Pedra Cagona 235 m n.p.m. na północy z dwoma kamieniami, które według legendy były miejscem odpoczynku Matki Bożej, po spotkaniu ze św. Jakubem w Muxia. Jeden z kamieni zwany pedra de abalar (balansujący kamień lub kamień logan) ma dar kołysania się, mimo dużej wagi każdego.
- Piedras Santas 242 m w środku, z dużym stosem kamieni, z których jedna ze skał nazywana jest krzesłem św. Jakuba. Legenda św. Jakuba opowiada, kiedy Apostoł przybył do miasta Dugium i świątyni Ara Solis, w celu chrystianizacji pogan, zmęczony, usiadł na jednej z tych skał, wyglądającej jak krzesło. Znak narysowany na kamieniu doprowadził go do źródła, w którym ugasił pragnienie, a które po tym wydarzeniu nabrało cudownych właściwości.
Na Monte de San Guillermo 222 m n.p.m., w ruinach ermita San Guillermo znajduje się duży plaski kamień, który według legendy był łożem świętego Jakuba, a w czasach pogańskich miejscem rytuałów płodności, związanych z świątynią Ara Solis.
Legenda,
mówi, że wielu Chaldejczyków po upadku imperium w wyniku najazdu króla
perskiego Cyrusa II Wielkiego w 539 r. p.n.e. opuściło swoje domy i udało
się aż do miejsca gdzie słońce zachodzi na noc. Dotarli na Finisterre gdzie
zobaczyli jak słońce znika w wodach oceanicznych, za którymi nie ma już
nic. Zaskoczeni tym cudownym zjawiskiem
postanowili zbudować ołtarz skierowany na zachodzące słońce i nazwali go
Ara Solis. Zamieszkujące tutaj celtyckie plemię Nerios obchodziło na przylądki
„Neria” nad "Mare Tenebrosum” święto słońca i rytuały związane ze świętem
płodności wykonywane w okresie najdłuższych dni na początku. Ten rytuał nakazywał kobietom ubranym w rytualną
suknię wejść do morza na obmycie przez dziewięć fal, a następnie na wzgórzu
poddać się aktowi zapłodnienia.
 |
| rekonstrukcja świątyni Ara Solis |
W I wieku
p.n.e. dotarli tutaj rzymianie pod wodzą Decimusa Junius Brutusa, zwanego
"Galicjaninem”. Historyk rzymski
Lucjusz Annaeus Florus pisał, ze nie chciał odejść z tego miejsca, patrząc z
przerażeniem na słońce tonące z nieskończonym morzu.
Starożytni
geografowie (Pliniusz Starszy) lokalizowali tutaj cypel Promontorium Nerium i
ołtarz kultu słońca Ara Solis, budowany przez Fenicjan, którzy w pierwszym
tysiącleciu p.n.e. kolonizowali wybrzeże Atlantyku i założyli legendarne miasto
Dugium. W starożytności dochodziła tutaj rzymska droga do świątyni Sol Invictus
– Niezwyciężonego Słońca zlokalizowanej na tym cyplu nazwanym przez rzymian Finis
Terrae (Koniec ziemi).
Legenda o
św. Jakuba podaje, że około 40 r. n.e. przybył na Finis Terrae i zburzył
świątynię Ara Solis, a na jej ruinach, zbudował kaplicę. Wywołał tym gniew
mieszkańców Dugium, którzy przepędzili Apostoła a kaplicę zburzyli. Opuszczając
to miejsce święty Jakub rzucił klątwę na miasto i jej mieszkańców, którzy
pozostali przy swoich pogańskich wierzeniach. Kilkaset lat później wielkie fale
morskie wdarły się na ląd i zniszczyły Dugium.
W XI w. w
ruinach kaplicy zamieszkał San Guilhermo. Jego łóżkiem był kamień służący
do pogańskich obrzędów święta płodności i Ara Solis (kultu słońca), zwany obecnie Pedra de San
Guillerme.
Dugium
Cidade de
Dugium. Nieistniejące starożytne miasto i port położony w obniżeniu między
przylądkiem Cabo Finisterre a resztą lądu, w miejscu dzisiejszego San Martin
de Duio.
Założone
przez Celtyckie plemię Nerios. Z Dugium prowadziła droga do świątyni Ara
Solis położonej na szczycie Monte Facho.
Zniszczone najprawdopodobniej przez fale tsunami. Kataklizm zniszczył całe
miasto. Ocalały tylko dwa woły które długo pływały w zatoce aż w końcu utonęły
przekształcając się w dwie wyspy Os Bois de Gures niedaleko miejscowości Cee. Legenda
przypisuje zniszczenie miasta klątwie rzuconej przez Jakuba Apostoła, który po
przybyciu na półwysep Iberyjski bezskutecznie prowadził tutaj ewangelizacje
mieszkańców,
Prace
archeologiczne dokonały odkrycia wielu artefaktów (narzędzia, ceramika) w
miejscu domniemanej lokalizacji miasta
 |
| Widok w kierunku nieistniejącego już starożytnego Dugium |
Muxia sanktuarium Virgen de la Barca
Na Punta
da Barca ou de Xavina w miejscowości Muxia na Atlantyckim wybrzeżu Costa da
Morte znajduje się kamienny kościół -
Santuario de A Virxe de A Barca (Nostra Senora a Barca) miejsce
corocznych pielgrzymek mieszkańców Galicji. Tu docierają również pielgrzymi z
Santiago de Compostela wędrując śladami świętego Jakuba.
 |
| Muxia, punta da Barca ou de Xavina, sanktuarium Virgen de la Barca |
Legenda
głosi, że Apostoł św. Jakub Starszy opuścił Cabo Finisterre, gdzie zniszczenie
pogańskiego ołtarza Ara Solis i głoszone kazania nastawiły wrogo mieszkańców
Dugium do niego i do jego chrześcijańskiego posłannictwa i przybył do Muxii.
Przebywał tam w samotności i lęku o siebie i swoje dzieło, modląc się i prosząc
Boga, aby ludzie przestali być niechętni do słuchania słowa bożego i wrogo
nastawieni do wiary w Jezusa Chrystusa.
Wtedy to Jakubowi
ukazała się Maryja w łodzi prowadzonej przez anioły. Mówiła do niego, że jego
misja wypełnia się i zachęciła Apostoła do wytrwania. Na potwierdzenie
spotkania Matka Boża zostawiła łódź na skałach tuż przy brzegu morza, a pod nią
swój kamienny wizerunek. Łodź zamieniła się w trzy duże kamienie, które można
jeszcze dziś zobaczyć i je dotknąć. Kamienie znane są jako:
"Pedra
de Abalar" – „ kamień na biegunach” (kamień logan) był kadłubem
łodzi;
"Pedra
dos Cadrís" – „kamień nerka” to był główny żagiel;
"Pedra
do Leme" który był sterem łodzi.
Po tym
cudownym spotkaniu św. Jakub odzyskał odwagę i energię. Ponownie wyruszył do
nawracania pogan na chrześcijaństwo.
Wiele
wieków później znaleziono pod kamieniem figurkę Matki Bożej i przeniesiono do
kościoła parafialnego z Muxii. Ale figurka w tajemniczy sposób wracała na
wybrzeże. Uznano to za wolę Matki Bożej przebywania w miejscu spotkania ze
św. Jakubem i nad tymi kamieniami została zbudowana kaplica nazwana Nosa Señora
da Barca (Matki Bożej z Łodzi), w której umieszczono jej rzeźbę. Obecny kościół
Matki Bożej z Łodzi został zbudowany w XVIII w. Zastąpił on małą kaplicę,
która została zbudowana w X w. na miejscu istniejącym do tego czasu miejscu pogańskiego kultu
celtyckiego, związanego z kultem kamieni.
Ludzie tradycyjneie nadal przypisują znajdującym się tutaj kamieniom
różne nadzwyczajne właściwości łaczące wierzenia celtyckie i chrześcijańskimi:
"Pedra
de Abalar" będzie kołysał się pod stoami tego kto jest wolny od grzechu i wtedy
spełni się najdroższe życzenie,
"Pedra
dos Cadrís" ma moc uzdrawiania bólu kręgosłupa, reumatyzmu i dolegliwości
nerek. Dziewięć razy trzeba przecisnąć się pod kamieniem aby moc kamienia
zadziałała.
"Pedra
do Temon" uwalnia od bólu głowy, jeżeli wsunie się głowę w skalny otwór.
Oviedo – Lucus Asturum
„Wyruszył
więc Jakub z Jerozolimy i udał się do Hiszpanii, głosząc [naukę Bożą]. Stamtąd,
przechodząc przez Asturię, doszedł do miasta Oviedo, gdzie jednak nawrócił [na
wiarę Chrystusową] tylko jednego człowieka” .
Tak podaje
najstarsza opowieść o misji świętego Jakuba w Hiszpanii, jaką jest powstała około
VI wieku, łacińska legenda „Historia objawienia się Bogurodzicy błogosławionemu
Jakubowi na kolumnie, gdy głosił (naukę Chrystusa) w okolicach Saragossy”,
która, jako pierwsza, opisuje misję świętego Jakuba w Hiszpanii.
Jednak,
kiedy święty Jakub wędrował przez dzisiejszą Asturię, nie było jeszcze
dzisiejszego Oviedo. Między I a IV wiekiem znajdowała się tutaj rzymska
osada Lucus Asturum, o której pisze Ptolemeusz w swojej Geographice (II,
6, 28-37). Uważa się, że była głównym rzymskim centrum administracyjnym na
północnym terytorium w Asturii Trasmontana. Anonim z Rawenny w swojej
Cosmographii również wspomina je, jako enklawę Luco Asturum. Badania naukowe i
archeologiczne nie określiły do tej pory jednoznacznej lokalizacji tej osady.
Przypuszcza się, że na jej miejscu mogło powstać na początku średniowiecza
miasto Oviedo, lub położona kilkanaście kilometrów na północ miejscowość Lugo
de Llanera, gdzie znaleziono ołtarz poświęcony Lares Viales.. Wększość badaczy
skłania się do tej drugiej lokalizacji, chociaż nie znalazło ono pełnego
potwierdzenia archeologicznego, a argumentem za jest miejsce leżące na Via Carisa z
Kantabrii do Asturica Augusta (Astorga) i łączące też lokalne rzymskie
drogi w Asturii.
 |
| Lokalizacja archeologiczna Lucuc Asturias (1) w I wieku naszej ery i współczesnego Oviedo (2) |
Saragossa sanktuarium Santa Maria del Pilar
„Dalej
powędrował [Jakub] do Kastylii, która nazywa się Wielką Hiszpanią, a stamtąd do
Małej Hiszpanii, która nazywa się Aragonia, do krainy zwanej Celtiberią, w
której leży miasto
Saragossa (Caesaraugusta). Tam więc błogosławiony Jakub głosił Słowo Boże przez
wiele dni, ale tylko ośmiu mężów nawrócił [na wiarę Chrystusową]. Z nimi
rozmawiał całe dnie o Królestwie Bożym, nocą zaś wychodził na brzeg rzeki, gdzie
wyrzucano plewy, bo był tam spokój. Tam, po chwili snu, oddawał się
modlitwie, usunąwszy się od zgiełku ludzkiego i zaczepek ze strony pogan. I oto
po kilku dniach, pośrodku nocy, przybył Jakub ze wspomnianymi wiernymi, a byli
już oni zmęczeni gorliwą modlitwą. Gdy więc ich zmożył sen, błogosławiony
Apostoł usłyszał po środku nocy głosy aniołów śpiewających
"Bądź
pozdrowiona, pełna łaski",
jakoby
słodkie słowa inwitatorium do matutinum, zaczynające oficjum Dziewicy. Na to on
padł na kolana i ujrzał Dziewicę, Matkę Chrystusa, pomiędzy dwoma chórami
tysięcy aniołów, stojącą jakoby na kolumnie (pilare) marmurowej. Chór zaś
wojska niebieskiego zakończył matutinum o Dziewicy wersetem
"Błogosławmy
Panu".
Gdy oni
je ukończyli, błogosławiona Maryja o najsłodszy obliczu, przywołała do siebie
świętego Apostoła, i rzekła słodko:
"Oto,
synu, Jakubie, miejsce gotowe, przeznaczone do oddania mi czci. W nim, dzięki
twojemu staraniu, zostanie zbudowany mój kościół na moją pamiątkę. Spójrz teraz
na tę kolumnę, na której zasiadłam. Syn mój a Twój mistrz zesłał go z
wysokości. Wokół niego umieścisz ołtarz Kościoła. Na nim w szczególny sposób
dzięki moim modlitwom i czci [mi oddawanej] będą miały miejsce znaki i cuda
mocy Najwyższego względem tych, którzy w swoich potrzebach będą wzywali mojej
pomocy. I stać będzie owa kolumna w tym miejscu aż do skończenia świata a w
mieście tym nie zabraknie nigdy czcicieli Chrystusa".
Wtedy
Jakub Apostoł, napełniony wielką radością, składał wielkie dzięki Chrystusowi
oraz Jego Rodzicielce. I natychmiast niebiański orszak aniołów zabrał Panią
Niebios i przeniósł znowu do miasta Jerozolimy i umieścił Ją w jej domku. A
było to owe wojsko tysięcy aniołów, które Bóg posłał do Dziewicy w chwili, gdy
Ona poczęła Chrystusa, aby Jej strzegły i towarzyszyły Jej na wszystkich
drogach, aby ustrzegła nietknięte Dzieciątko. Zaś błogosławiony Jakub, radując
się z tego widzenia i pocieszenia, natychmiast zaczął tam budować kościół.
Wspomagali go ci, już wspomniani ludzie, których nawrócił na [wiarę w
Chrystusa]. Miała zaś owa bazylika prawie osiem metrów szerokości i szesnaście
długości, a była w niej owa kolumna na ołtarzu, na głównym miejscu, a był on od
strony rzeki Ebro. Jednego zaś ze wspomnianych już nawróconych na wiarę
Chrystusa, najbardziej zdolnego, błogosławiony Jakub wyświęcił na kapłana.
Dokonawszy zaś konsekracji kościoła, opuścił Jakub owych czcicieli Chrystusa w
pokoju, i powrócił do Judei, aby tam głosić [słowo Boże]. Nadał zaś temu
kościołowi tytuł "Sancta Maria de Pilari".
Jest to kolejny
fragment z legendy „Historia objawienia się Bogurodzicy błogosławionemu
Jakubowi na kolumnie, gdy głosił (naukę Chrystusa) w okolicach Saragossy”,
znajdującej się w powstałej w VI wieku księdze Breviarum Apostolorum.
Wybudowany
przez apostoła Jakuba i jego uczniów kościół nad brzegiem rzeki Ebro w rzymskim mieście Casaraaugusta (dzisiejsza Saragossa), był pierwszym poświęconym ku czci
Najświętszej Maryi Panny, ale od VIII w. wraz z całą doliną Ebro znalazł się pod panowaniem muzułmanów. Po zdobyciu Saragossy przez króla Aragonii Alfonsa I w 1118 r. w miejscu kaplicy wzniesiono kościół romański, zniszczony przez pożar w 1434 r., po którym zbudowano gotycką świątynię. W latach 1681-1754 dokonano wielkiej przebudowy według planów Francisco Herrery Młodszego, usuwając dotychczasową budowlę, pozostawiając jednak wewnątrz nowego kościoła miejsce, w którym znajdowała się kolumna z figurą Matki Bożej i dostosowując do niej przebudowę kaplicy – sanktuarium w 1725 r. wg projektu Ventury Rodrigueza.
Sanktuarium Virgen del Pilar (Nuestra
Señora del Pilar)
Kaplica zbudowana została z marmurów z greckiej wyspy Tynos, według
koncepcji architekta Ventura Rodriguez, który nie zmienił miejsca figury
Matki Bożej stającej na kolumnie, tworząc półkolistą ścianę ołtarzową
podzieloną kolumnami na trzy części:
- grupa rzeźb wykonana przez Rodríguez
Arellano w XVIII w. przedstawia świętego Jakuba i siedmiu mężów apostolskich.
Według tradycji są to: Indalecio,
Eufrasio, Ktezyfon, Torcuato, Hesychius, Cecilio Segundo, wysłani ze św.
Jakubem Starszym na półwysep Pirenejski do szerzenia chrześcijaństwa. Tutejsza
tradycja utożsamia te osoby z grupą nawróconych przez świętego Jakuba w
Saragossie,
- centrum stanowi ołtarz z grupą rzeźb
reprezentujących Przyjście Matki Bożej.
- prawą stronę zajmuje figura Nuestra
Señora del Pilar.
Złocona rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus, o wysokości 36 cm. wykonana w
drewnie przez Juan de la Huerta w połowie XV wieku, stoi na jaspisowej kolumnie o
wysokości 170 cm. przykrytej ozdobną koszulką.
Na zewnętrz kaplicy, w tylnej
ścianie ołtarza, znajduje się otwór umożliwiający dotknięcie tej kolumny. Niewielka
drabinka przed figurą pozwala rodzicom przybliżyć przyniesione ze sobą niemowlę
do figury Matki Bożej, aby "przekazać je pod opiekę
Naszej Pani "
Na ścianach kopuły nad kaplicą Antonio
González Velázquez wykonał w 1752 r. polichromie przedstawiające Przyjście
Hiszpanii i cud z Calandy.
W północnej nawie bazyliki obok sanktuarium Virgen del Pilar znajduje się barokowy ołtarz z figurą świętego Jakuba - Santiago Peregrino.
Wielkim wydarzeniem jest święto Virgen del Pilar, patronki Saragossy i Hispanidad (Świata Hiszpańskiego). obchodzone 12
października jako święto narodowe Hiszpanii.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz